Αποσπάσματα από την ομιλία
στο πλαίσιο των εκδηλώσεων
για την άλωση της Τριπολιτσάς
Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Τρίπολης - 22 Σεπτεμβρίου 2014
… Και μια απλή επίσκεψη τέτοιες ημέρες στην ηρωο-μάνα Αρκαδία, αποτελεί τιμή για τον επισκέπτη, τόσο λόγω της επετείου της άλωσης, που αποτέλεσε το εφαλτήριο για τη λευτεριά μας, όσο και για τη ζωντάνια της ιστορικής μνήμης που αναβιώνει σε αυτή την πόλη.
Ειλικρινά δεν θα ξεχάσω τη συγκίνηση που νοιώσαμε με τον σύζυγό μου, όταν πριν από τρία χρόνια βρεθήκαμε εδώ και είχαμε την τιμή να επισκεφτούμε την έκθεση των ενθυμημάτων των ηρώων του 21 και να παρακολουθήσουμε το συγκλονιστικό αφιέρωμα στον ήρωα Νικηταρά.
Αντιλαμβάνεστε λοιπόν πόσο μεγάλη τιμή και συγκίνηση είναι για μένα να βρίσκομαι στην Τρίπολη, για να μιλήσω, στο πλαίσιο των εορτασμών της Αλώσεως, για την επέτειο των 200 χρόνων από την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας, της γενέθλιας ουσιαστικά πράξης της Επανάστασης που δόξασε και την Τριπολιτσά.
------------------------------------------
… Λίγο πιο κάτω από τα Γιάννενα, στην Άρτα και συγκεκριμένα στο Κομπότι, ένα χωριό μιάμιση ώρα μακριά, υπόδουλο κι αυτό στον πασά, μεγάλωνε ένα άλλο παιδί, ο Νικόλας Κουμπάρος. Η δική του οικογένεια δεν είχε πλούτη. Ο μικρέμπορος πατέρας του μόλις που κατάφερνε να ψευτοζεί την οικογένειά του πηγαινοφέρνοντας προϊόντα στην πόλη.
Ο Νικόλας, ένα παιδί που σήμερα θα χαρακτηρίζαμε χαρισματικό, μεγάλωνε δυστυχισμένο. Όχι από την ανέχεια αλλά από κάτι βαρύτερο. Δεν άντεχε το στίγμα του Ραγιά και το μαράζι του ήταν που οι συνθήκες δεν του επέτρεπαν να μάθει γράμματα.
Όταν έγινε 12 ετών, ο πατέρας άρχισε να τον παίρνει μαζί του στην Άρτα για συντροφιά αλλά και για να μαθαίνει τη δουλειά του. Σ’ ένα τέτοιο ταξίδι, κάποια στιγμή διασταυρώθηκαν με μια ομάδα μικρών παιδιών που γυρνούσαν από το σχολείο. Ο Νικόλας όταν τα είδε πάγωσε. Ένοιωσε τόση ντροπή, που ευχήθηκε να ανοίξει η γη να τον καταπιεί. «Μικρά παιδάκια -συλλογίστηκε- και γνωρίζουν να διαβάζουν και να γράφουν. Κι εγώ, ολόκληρος άντρας, να μην ξέρω να γράψω ούτε τ’ όνομά μου.» Τον πήρε το παράπονο και ξέσπασε σ’ ένα βουβό κλάμα, ματώνοντας την ψυχή του πατέρα του, από τον οποίο μάταια προσπάθησε να κρυφτεί.
Το ίδιο βράδυ μίλησε με τον γιο του και του ζήτησε να τον συγχωρέσει που δεν είχε τον τρόπο να τον στείλει σε δάσκαλο, γιατί τα οικονομικά του δεν άντεχαν.Τότε ο Νικόλας με περισσό πάθος, διαβεβαίωσε τον πατέρα του ότι δεν ήθελε χρήματα. «Γνωρίζεις τόσο κόσμο στην Άρτα», του είπε.«Βρες κάποιον να μου δώσει μια δουλειά και μια γωνιά να κοιμάμαι. Τα υπόλοιπα άφησέ τα σ’εμένα.»
Έτσι κι έγινε.
Γρήγορα βρήκε δουλειά στο εργαστήρι κάποιου τεχνίτη που έφτιαχνε σκούφους, ενώ συγχρόνως συμφώνησε με τον γνωστό δάσκαλο Θεοχάρη Νούγια να τον δεχτεί ως μαθητή του, παρ’ όλο ότι ήταν ήδη μεγάλος. Έτσι, το 12χρονο παιδί, έγινε μαθητής και μαθητευόμενος τεχνίτης. Και έμαθε και τα γράμματα και την τέχνη. Και πρόκοψε. Άνοιξε δικό του κατάστημα με σκουφιά στην αγορά της Άρτας κι από τότε ο Νικόλας Κουμπάρος έγινε γνωστός ως Νικόλαος Σκουφάς.Παρ’ όλα αυτά όμως εξακολουθούσε να μην είναι ευτυχισμένος. Βλέπεις, οι προσωπικές επιτυχίες δεν αρκούν για να νιώσουν οι σκλάβοι ελεύθεροι. Και ο Νικόλαoς δεν άργησε να έρθει αντιμέτωπος μ’ αυτή την αλήθεια. Κάποια μέρα συγκρούστηκε με μια ομάδα Τούρκων που κακοποιούσαν έναν Έλληνα γιατί είχε κλέψει δύο κότες. Αυτή του η αποκοτιά είχε ως αποτέλεσμα να τον χτυπήσουν άσχημα, να του καταστρέψουν το κατάστημα και το χειρότερο γι’ αυτόν, να ποδοπατήσουν την πολύτιμη Φυλλάδα με τον Θούριο του Ρήγα που είχε πάντα μαζί του. Μετά από αυτό δεν είχε άλλο δρόμο. Είχε μπει στο στόχαστρο και έπρεπε να φύγει για να σώσει τη ζωή του. Φεύγοντας, γεμάτος πίκρα και παράπονο για τον εξαναγκασμό, ορκίστηκε κι αυτός να μην ξεχάσει.
------------------------------------------
… Και αυτή η απόφαση του θανάτου, ήταν η μυσταγωγία της Φιλικής, η μόνη κατήχηση στους Ραγιάδες.
Στο όνομα της Ελευθερίας, ο Ραγιάς αποφάσιζε να πεθάνει κι έτσι ξαναγινόταν ελεύθερος. Αυτός ήταν ο άθλος τους. Ότι ανέβασαν τους Έλληνες από τη θέση του υπόδουλου στη βαθμίδα του Ελεύθερου. Γιατί ο άνθρωπος είναι ή δεν είναι ελεύθερος, μέσα του. Και αυτός είναι ο λόγος που 200 χρόνια μετά, εξακολουθούμε να τιμάμε και να θαυμάζουμε τη δύναμή τους.
------------------------------------------
…Τόλμησαν όμως και με αυτή την έξω από κάθε σύνεση τόλμη, ανέτρεψαν τα προγνωστικά της λογικής και έφεραν την Ανάσταση του Γένους.
Για να είμαστε όμως δίκαιοι, πρέπει να αναφέρουμε ότι η Φιλική Εταιρεία δεν ήταν η πρώτη ή η μοναδική μυστική πατριωτική οργάνωση που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια των τεσσάρων αιώνων. Είχαν προηγηθεί πολλές, που είχαν ενσταλάξει την ιδέα της ελευθερίας στις συνειδήσεις των Ραγιάδων και πάνω στην εμπειρία που προσκόμισαν, βασίστηκε το οικοδόμημα της Φιλικής.
